Likert Ölçeği Anket Soruları ve Örnekleri

Bir kişinin herhangi bir olay, deneyim veya öğeye yönelik tutumunu belirlemek üzere bu kişiye doğrudan beğenip beğenmediğini sorarak pek fazla geri dönüş alınmayabilir. İnsanlar kesin duygular yerine çok daha detaylı tepki veya tutum sergileyebilir. Bu nedenle kuruluşlar, insanların ürün memnuniyeti gibi konular hakkında nasıl hissettiklerini belirlemek üzere nesillerdir Likert ölçekli anket soruları kullanmaktadır.

Likert ölçeği, adını 20. Yüzyılın ortalarında örgüt psikolojisi alanındaki çalışmaları ile iş dünyasına önemli katkılarda bulunan psikolog Rensis Likert’ten almaktadır. 1932 yılında tasarladığı ölçek, kullanılan en yaygın anket araçlarından biridir. Adını tam olarak bilmeseniz dahi Likert ölçeğini muhtemelen daha önce kullanmışsınızdır.

Aşağıda, kuruluşların Likert ölçeğini nasıl kullandıklarına ilişkin açıklamalar ve farklı türlerde bazı örnekler yer almaktadır.

Likert ölçeği nedir? 

Likert ölçeği, anketlerde sorulara yanıt verilirken kişilerin görüş ve tutumlarını ölçmek üzere kullanılan psikometrik bir ölçektir. Genelde zıt yanıtlar için dört, beş veya yedi seçenek sunulur. Bu seçenekler arasında daha olumlu ifadeler ve memnuniyetsizliği belirtmek için olumsuz seçenekler yer alır. Likert ölçeğinde bulunan seçenek sayısının tek sayı olduğu durumlarda, ortada kalan seçenek nötr olur. Likert tipi ölçekler, anketin amacına bağlı olarak daha fazla veya daha az cevap seçeneğine sahip olabilir.

Likert ölçeği, Profesör Likert’in araştırma için kullanılmasını önerdiğinden beri yıllardır kişilerin tutumlarını, görüşlerini ve memnuniyetlerini ölçmek üzere temel bir araştırma aracı haline gelmiştir. Kişinin sadece tutumunu değil, ayrıca bu tutumun derecesini de ölçtüğü için günümüzde kullanılan en yaygın anket araçlarından biridir.

Likert Ölçeği Anket Soruları

Likert ölçeği anket sorularının amacı, bir kişinin bir konu hakkındaki görüşünün veya duygularının yoğunluğunu veya bir etkinliği tekrarlama olasılığını ölçmektir. Bu sorular genellikle evet veya hayır soruları değildir. Örneğin “Tatil için 1000 km uzağa seyahat ettiniz mi?” sorusuna kişinin cevabı evet veya hayır olacağı için Likert ölçekli bir anket için uygun olmaz.

Bunun yerine Likert ölçeğine en uygun soru; “Seneye tatil için 1000 km uzağa gitme olasılığınız nedir?” olabilir. Böyle bir soru için cevaplar ise şöyle olabilir:

• Kesinlikle
• Çok olası
• Büyük ihtimalle
• Belki
• Pek olası değil
• Hiç olası değil
• Asla

Likert ölçeği anketleri genellikle soru bazında senaryolar oluşturmaz, bunun yerine soruyu cevaplayanın fikirlerinin yoğunluklarını ve katılıp katılmadığını belirlemek için ifadeler kullanır. En iyi sonuçlar genellikle birden fazla cevap gerektirir (eğer cevaplayan kişi anket için zaman ayırmaya istekli ise).

Likert ölçeği anketleri için bazı konu ve soru örnekleri:

• “Mağazadan alışveriş yapmak yerine online alışveriş yapmayı tercih ederim.” Bu maddenin cevapları kesinlikle katılıyorum, katılıyorum, nötr, katılmıyorum, kesinlikle katılmıyorum olabilir.
• “Doktorunuzun tanınmış bir üniversiteden mezun olması sizin için ne kadar önemli?” Bu sorunun cevapları ise; çok önemli, önemli, nötr, önemli değil, hiç önemli değil olabilir.
• “İş seyahatlerinizde ne sıklıkla uçak kullanıyorsunuz?” Cevapları; çok sık, sık, bazen, nadiren, hiç olabilir.

Bu sorular, katılımı, değeri ve sıklığı ölçmeye çalışan Likert ölçekli anket örnekleridir.

Likert ölçeği, bir şeyin bir kişi için ne kadar önemli olduğu, bir eylemde bulunma olasılığı veya bir şeye olan ilgileri gibi ölçülmesi zor olan maddeleri ölçmek için güvenilir bir araçtır.

Likert Ölçeği Seçenek Sayıları 

Likert ölçekli anketlerde, anketlere katılan kişilere soruyu yanıtlaması için genellikle dört, beş veya yedi seçenek sunulur ancak belirli bir sayı yoktur. Seçenekler daha olumlu ve tamamen birbirinden zıt yanıtlara kadar değişebilir.

Birey ve kurumlar, müşterilerinden hizmetlerilerinin memnuniyeti hakkında veya yaklaşan bir seçimde oy kullanmak gibi eylemlerin olasılığı gibi nicel yanıtları araştırmak için Likert ölçeğini kullanır. Haber kuruluşları, seçmenlerin sadece bir aday için tercihlerini değil, aynı zamanda oy kullanma olasılıklarını da belirlemek için Likert ölçeğini kullanır.

Likert ölçeği, bir kişinin fikrinin veya tutumunun iki zıt seçenekten daha olumlu görüşlere doğru artarak hareket ettiğini varsayar. Likert ölçeği kullanan anketler, katılımcılara tarafsız, nötr bir görüş seçeneği de sunar. 

Likert ölçeğinin çeşitli türleri, yanıtlayan kişilere sunulan yanıt seçeneklerinin sayısıyla kolayca ayırt edilebilir. Likert ölçeği anketlerinde genellikle beş veya yedi seçenek bulunur ancak bu anketler en az iki seçenek olmak üzere dokuz veya daha fazla seçenek de sunabilir.

“Zorunlu” Likert Ölçekleri

Likert ölçekleri, nötr bir cevaba yer vermek üzere genelde tek sayılı yanıtlar içerir ve her iki uçta da zıt yönlere doğru hareket eden çift sayıda seçenek vardır. Ancak bazen nötr bir cevap ankete yardımcı olmaz.

Böyle durumlarda Likert ölçeği, anketi dolduran kişilerden kesin “zorunlu” bir görüş almak için nötr yanıtı eklemez. Örneğin oy verme, tatile çıkma veya belli bir markadan alışveriş yapma olasılığını belirlemek için anket dört olası cevap sunabilir:

• Kesinlikle hayır
• Muhtemelen hayır
• Muhtemelen
• Kesinlikle 

Bir fikri “zorlamak” için Likert ölçekli anketinizi yapılandırmak, iletişime geçtiğiniz kişilerle olan etkileşim sayesinde en iyi sonucu sunar. Bu durumda, kişilerin cevapları ile kesin bir fikir ifade etmelerini sağlamak önemlidir.

Bir müşteri memnuniyeti anketinde “Aldığınız müşteri hizmetini nasıl değerlendirirsiniz?” diye bir soru olabilir. Katılımcı aşağıdaki seçeneklerden birini seçebilir:

• Olağanüstü
• Mükemmel
• Çok İyi
• İyi
• Kötü
• Çok Kötü
• Berbat

Bazı araştırmalara göre bir listede bulunan seçeneklerin sırası, özellikle en olumlu seçeneğin ilk sırada yer alması anketin sonuçlarını etkileyebilmektedir. Bazı kuruluşlar, en başa olumsuz yanıtları, devamına olumlu yanıtları yerleştirerek seçeneklerin sırasını değiştirir. Bu sayede seçenekleri farklı şekilde sunarak daha güvenilir ve kümülatif anket sonuçları elde etmeyi amaçlar.

Likert Ölçek Çeşitleri

Likert ölçeklerinde bir soru veya ifadeye verilen yanıtları gösteren bir liste yer alır. Likert ölçeği çeşitleri, eklenen yanıt sayısı ile ayırt edilebilir. En yaygın Likert ölçeği çeşitleri; dört, beş ve yedi seçenekli olanlardır.

Dört Seçenekli Likert Ölçeği

Dört seçenekli Likert ölçeği, “zorunlu” Likert ölçekleri arasından en yaygın olanıdır. Bir dizi yanıt eklemeye olanak tanır ancak tarafsız, nötr bir yanıt seçeneği sunmaz. Müşterilerin, kullandıklarını bildiğiniz ve hakkında kesin bir fikirleri olduğundan emin olduğunuz bir hizmet veya ürüne verdikleri yanıtları ölçmek üzere tercih edilebilir.

Örneğin, dört seçenekli Likert ölçeğini müşteri hizmetleri departmanınızda, müşterilerle anket yapmak için kullanabilirsiniz.

Müşteriyi yanıtlamaya ikna edebileceğiniz soru sayısı kısıtlı olabilir, bu nedenle ne soracağınızı dikkatle düşünmeniz gerekir. “Genel olarak müşteri hizmetleri ile olan deneyiminizi nasıl değerlendirirsiniz?” sorusunu sormak yerine “Müşteri temsilcinizin yardımseverliğini nasıl değerlendirirsiniz?” sorusunu sormak daha verimli olabilir.

Beş Seçenekli Likert Ölçeği

Beş seçenekli Likert ölçeği, insanların kullanımına en aşina olduğu ölçektir. Beş seçenekli Likert ölçeğinde biri nötr olmak üzere iki olumsuz, iki tane de olumlu yanıt bulunur. Müşteri hizmetleriyle ilgili anketteki sorulara verilecek cevaplar mükemmel, iyi, nötr, kötü ve çok kötü olabilir.

Araştırmacılar, Likert ölçeklerinde bulunan nötr cevapları incelemeye oldukça zaman ayırmışlardır. Nötr seçeneğinin, katılan kişilerin yanıt verme olasılığını artırdığı yönünde sonuçlar olsa da kişinin deneyimi söz konusu olduğunda, bu konuya “fikrim yok” şeklinde verilen nötr bir yanıtı yorumlamak oldukça zordur. 

Nötr bir yanıtı “fikrim yok” veya “ne katılıyorum ne katılmıyorum” dışında çeşitli şekillerde de ifade edebilirsiniz. Örneğin bir müşteri memnuniyeti anketinde “fikrim yok” seçeneğini “beklediğim gibi” seçeneği ile değiştirebilirsiniz.

Yedi Seçenekli Likert Ölçeği

Yedi Seçenekli Likert ölçeği, beş seçenekli Likert ölçeğe benzer ancak nötr ve iki uç arasında ek seçeneklere sahiptir. Yedi Seçenekli Likert ölçeği, sorulardan ziyade ifadeleri kullanarak bir anket üzerinden anlaşma sağlanması durumunda tercih edilebilir.

Beş seçenekli ölçek genellikle insanlardan bir ürünü veya hizmeti derecelendirmelerini istemek için yeterli olsa da, yedi seçenekli ölçek, bir şeye ne kadar önem verdiklerini belirlemek adına daha belirleyici olabilir. Kamuoyu araştırmalarında genellikle yedi seçenekli ölçek kullanılır. Örnek olarak şu ifade verilebilir: “Gereksiz harcamaları azaltmak, ülkenin ekonomik sağlığını korumak açısından çok önemlidir.” Yanıt seçenekleri aşağıdaki gibidir:

• Kesinlikle Katılmıyorum
• Katılmıyorum
• Pek Katılmıyorum
• Kararsızım
• Biraz Katılıyorum
• Katılıyorum
• Kesinlikle Katılıyorum

Sorulan sorunun kişinin üzerinde çok fazla düşünmesine gerek olmayan bir soru olması nedeniyle nötr yanıt seçeneğinin önemi bu tür bir ankette daha çok ön plana çıkmaktadır. Benzer şekilde, ek olumlu seçenekler, insanların farkında oldukları ve üzerinde düşündükleri ancak hakkında güçlü hissetmedikleri konularda olası görüşlerini belirtmelerine olanak sağlar.

Sıradaki anketiniz için örnek olabilecek 4 Likert ölçeği

Olasılıkları görselleştirmenize yardımcı olacak ve daha iyi bir şekilde veri toplamanızı sağlayacak dört Likert ölçek örneğini burada bulabilirsiniz.

1. Çalışan Anketleri

Çalışanların moral ve motivasyonunu artırmak veya şirket genelinde açık iletişim hatları oluşturmak üzere, çalışan anketleri (iş memnuniyeti anketleri ve çıkış görüşmeleri gibi), çalışanlarınızın kuruluşunuzun günlük operasyonları hakkındaki düşüncelerini geri bildirim halinde toplamak üzere kullanabileceğiniz bir Likert ölçek örneğidir. Çalışan anketleri, sadece yöneticilerin mevcut çalışanlarının düzenli olarak neler deneyimlediğini daha iyi anlamalarına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda çalışanların düşüncelerine değer verildiğini de gösterir.

Örneğin, işletmenizin evden çalışma politikası bulunuyorsa, çalışanlarınızın uzaktan çalışma süreci ile ilgili nasıl hissettikleri hakkında anlamlı geri bildirimler toplamanıza yardımcı olması için Likert ölçekli bir anket kullanabilirsiniz. Çalışanlarınıza aşağıdaki gibi sorular sorabilirsiniz:

• Uzaktan çalışmaktan ne kadar memnunsunuz?
• Uzaktan ne kadar verimli çalışıyorsunuz?
• İşletmemizin uzaktan çalışma politikası hakkında ne düşünüyorsunuz?

Anketi dolduran kişiler daha sonra memnuniyetlerini son derece mutsuz ve çok mutlu ifadeleri arasında değerlendirebilir (ölçeğinizin ne kadar çok ayrıntılı ifade barındırdığına göre değişen yanıtlar ile). Bu şekilde neyin doğru (neyin yanlış) çalıştığına ve mevcut politikanızı gözden geçirmeniz gerekip gerekmediğine dair fikir edinebilirsiniz.

2. Okul Anketleri

Bir eğitim anketi oluşturmak, öğrencilerden eyleme geçirilebilir geri bildirim toplamanın mükemmel bir yoludur. Anketler yalnızca öğretim yöntemlerinizi belirlemenize ve geliştirmenize yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda öğrencileriniz deneyimlerini yüz yüze paylaşmak yerine bir anket aracılığıyla paylaşırken daha rahat hissediyorsa, öğrencilerinizle daha yakın bir ilişki geliştirmenize de yardımcı olabilir.

Okul anketleri sadece öğretmen-öğrenci ilişkileri açısından faydalı değildir. Bu anketler ayrıca öğretmenlerden, velilerden ve diğer okul personelinden geri bildirim toplayarak bütçe desteği, öğrenci sağlığı ve okul ortamı hakkında faydalı bilgiler toplamaya da yardımcı olabilir.

Diyelim ki bir okul müdürüsünüz ve yaklaşmakta olan bir personel toplantısına hazırlanmak için okul içi teftiş yapmak istiyorsunuz. Likert ölçeği kullanarak, öğrencilere bireysel sınıf ve materyallerden, eğitmenlere ve okul ortamına kadar her şeyi derecelendirmelerini isteyebilirsiniz. Öğrencilerinizin bakış açılarını paylaşmalarını sağlarken, verdikleri yanıtlara göre okul ortamındaki sorunları tespit edebilirsiniz.

3. Memnuniyet Anketleri

Çok yönlü olmaları nedeniyle memnuniyet anketleri sektörünüz ne olursa olsun, en popüler Likert ölçeği kullanımlarından biridir. Hastalarınızın, müşterilerinizin, tüketicilerinizin veya öğrencilerinizin ürününüz veya hizmetiniz hakkında ne düşündüğünü ölçerek, taleplere bağlı kalabilir, hedef kitlenizin istek ve ihtiyaçlarını daha iyi anlayabilir, kârı artırabilir ve sadık, değerli müşterilerinizi elinizde tutabilirsiniz.

Örneğin, yanıtlayan kişilerden piyasaya yeni sürülen bir ürünün kalitesini derecelendirmelerini isteyeceğiniz bir müşteri memnuniyet anketi hazırlayabilirsiniz. Tasarım, özellikler, kullanım kolaylığı ve fiyat gibi kategorilerle müşterilerinizin memnuniyetlerini 1-10 arası bir ölçekte değerlendirmelerini isteyebilir, ürününüzün popüler olup olmayacağını veya geliştirmeler gerekip gerekmediğini hızlı bir şekilde ölçebilirsiniz. Ayrıca gelecekte daha iyi kararlar almak üzere yeni edindiğiniz bilgileri de kullanabilirsiniz.

4. Pazarlama Anketleri

Likert ölçeği örnekler listemizde, yeni bir ürün veya hizmeti piyasaya sürmeden önce problemleri belirlemek adına önem taşıyan pazarlama anketleri de yer almaktadır. Pazar araştırması, işletmelerin marka bilinci, olası satışlar oluşturmasına ve riskleri azalmasına, ne zaman nerede reklam vermesi gerektiğini öğrenmesine yardımcı olur. İşletmeniz için pazarlama anketleri kullanarak, hedef kitlenizin uygun gördüğü fiyat, tercih ettikleri tasarım ve deneyim beklentilerini öğrenerek rakiplerinize karşı daha iyi bir konumda olabilirsiniz.

Yalnızca yerli, sürdürülebilir malzemelerle üretilmiş yeni bir spor giyim markası çıkarmayı düşündüğünüzü hayal edin, üretime başlamadan önce bu ürüne yönelik talebi tespit etmeniz gerekecektir. Bir pazar araştırması anketi oluşturarak ve katılımcılardan egzersiz, geri dönüşüm, küçük işletmeler ve yüksek kaliteli spor kıyafetleri gibi konuların önemini derecelendirmelerini isteyerek, giyim markanızın hedeflediğiniz pazarda başarılı olup olmayacağına dair bazı bilgiler edinebilirsiniz. Veya anketinizi daha ayrıntılı hale getirebilir ve katılımcılara esneklik, suya dayanıklılık ve genel dayanıklılık gibi çeşitli antrenman ekipmanı özelliklerinin önemini nasıl derecelendirdiklerini sorabilirsiniz.

Likert ölçekleri çok yönlü ve sezgiseldir. Likert ölçeklerini kullanma ve sonuçları ölçme hakkında sayısız akademik makale olmasına rağmen, işletme sahipleri veya topluluk grupları gibi bireysel kullanıcılar da Likert ölçeklerini anketlerine kolayca uyarlayabilir.